Wystawa czasowa – Novae – badania Ekspedycji Wydziału Archeologii UW
Od 19 lipca w Muzeum Hutnictwa Mazowieckiego w Pruszkowie można obejrzeć wystawę poświęconą badaniom archeologicznym Ekspedycji Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Tradycyjnie – jest ona eksponowana na ogrodzeniu, dostępna codziennie przez całą dobę do 26 września 2022 roku.
Novae to rzymski obóz legionowy położony nad dolnym Dunajem, w północnej Bułgarii. Został założony w I w. n.e., a w późnym antyku przeszedł transformację w miasto cywilne, które przetrwało do przełomu VI i VII w. n.e. W byłej fortecy polscy i bułgarscy archeolodzy od 80 lat odkrywają pozostałości rzymskiej bazy legionowej i późnoantycznych budowli. Wśród czterech zespołów pracujących w Novae jest Ekspedycja Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego pod kierunkiem Agnieszki Tomas.
Nie wszystkie budowle obozu legionowego zostały odkryte – dotychczas odsłonięto m.in. budynek komendantury (principia), łaźnie, szpital oraz fortyfikacje. Archeolodzy z Ekspedycji Wydziału UW badali principia oraz fortyfikacje, ale także inne pozostałości położone poza obozem – osiedle cywilne i nekropolę. Jednym z najbardziej interesujących odkryć ostatnich lat było odnalezienie nienaruszonych grobów ciałopalnych i szkieletowych, w tym żołnierzy i mieszkańców pobliskiego osiedla przyobozowego.
W tym roku polscy archeolodzy z Wydziału UW będą badać centralną część obozu na tyłach budynku komendantury. Na wystawie można zapoznać się zarówno z dotychczasowymi odkryciami Ekspedycji, jak i stosowanymi metodami badań, rekonstrukcjami odkrywanych pozostałości oraz zagadką budowli, którą zamierzają zacząć odsłaniać jeszcze w tym roku.
Wszystkie postery zostały przygotowane w dwóch językach – polskim i angielskim. Dodatkowo, wystawie towarzyszy dedykowana strona internetowa w języku angielskim: canabaenovae.wordpress.com. Każdy poster oznaczony został indywidualnym kodem QR kierującym do bardziej szczegółowych informacji na temat prezentowany na posterach.
Wystawa została zorganizowana w ramach działań promocyjnych Inicjatywa Doskonałości Uczelnia Badawcza Działanie III.3.2.
© J. Kaniszewski, na licencji CC BY-NC-SA 4.0
Polsko-bułgarskie badania archeologiczne w rzymskim obozie legionowym Novae prowadzone są od 1960 roku, a zatem są najdłużej regularnie prowadzonymi wykopaliskami poza granicami Polski. Ekspedycja Wydziału Archeologii UW jest jedną z czterech ekspedycji pracujących obecnie na tym stanowisku, a jednocześnie najmłodszą stażem. Przez wiele lat kierownikiem zespołu badawczego był profesor Tadeusz Sarnowski. Aktualnie kieruje nim dr hab. Agnieszka Tomas. W skład zespołu wchodzą doktoranci UW oraz specjaliści, głównie z Wydziału Archeologii UW. W ciągu ostatnich trzydziestu lat Zespół badał m.in. sztab legionu I Italskiego, fortyfikacje oraz nekropolę. Zespół prowadził zarówno badania wykopaliskowe, jak i nieinwazyjne w okolicach twierdzy.
Agnieszka Tomas jest pracownikiem Wydziału Archeologii UW od 2007 roku. Uczestniczyła i kierowała badaniami nieinwazyjnymi i wykopaliskowymi w Bułgarii, Rumunii i na Węgrzech. Uczestniczyła w badaniach wykopaliskowych na Krymie (Ukraina) oraz w Rosji i w Polsce (w tym m.in. prowadzonymi przez MSHM). Stypendystka Fundacji S. Batorego, Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej i Fundacji z Brzezia Lanckorońskich. Specjalizuje się w archeologii prowincji rzymskich, w szczególności rzymskiego pogranicza z Barbaricum i osadnictwem cywilnym przy rzymskich obozach legionowych oraz transformacją rzymskich baz wojskowych w okresie późnoatnycznym.
Agnieszka Tomas jest kierownikiem Ekspedycji Archeologicznej Wydziału Archeologii UW w Novae. Aktualnie realizuje dwa projekty badawcze finansowane przez Narodowe Centrum Nauki: „Osiedle cywilne przy rzymskim obozie legionowym w Novae (Mezja Dolna) i jego losy w okresie późnego antyku” oraz „In medio castrorum. Statuaryczno-epigraficzny pejzaż centralnej części rzymskiego obozu w Novae”.
