Zajęcia online

Gary i miski, czyli o naczyniach naszych przodków

Potrzebne materiały: kartka papieru, plastelina
(klasy I–VIII szkół podstawowych)

Garncarstwo to jedno z najstarszych rzemiosł. Zagłębimy się w historię glinianych naczyń – od neolitycznych aż po średniowieczne. Przyjrzymy się rozmaitym kształtom i zdobieniom ceramiki, które różniły się zależnie od czasów i społeczeństw. Poznamy różne formy naczyń, które zdradzają ich funkcje oraz sposób użytkowania. Na koniec dowiemy się, jakimi technikami je wykonywano oraz w jaki sposób wypalano naczynia. W części warsztatowej będziemy lepić naczynia metodą ręczną za pomocą plasteliny.

Jaskiniowi artyści

Potrzebne materiały: kartki z bloku rysunkowego A4, węgiel rysunkowy, kredki typu suche pastele
(klasy I–VIII szkół podstawowych, szkoły średnie)

Tajemnicze malowidła i ryty, które kilkadziesiąt tysięcy lat temu pozostawili po sobie ludzie eksplorujący jaskinie południowo-zachodniej Europy, fascynują każdego, kto się z nimi zetknie. Wizerunki zwierząt i sceny polowań intrygują oraz zachęcają do próby zrozumienia społeczności, z których wywodzili się ich autorzy. Podczas zajęć, idąc tropem sztuki sprzed kilkudziesięciu tysięcy lat, przyjrzymy się rozmaitym aspektom życia ówczesnych ludzi. Uświadomimy sobie, jak bardzo mieszkaniec paleolitycznej Europy uzależniony był od otaczającego go świata oraz jak uważnie musiał mu się przyglądać, by się przystosować i przetrwać. Przy okazji poznamy techniki malarskie i opowiemy o farbach, których używano do tworzenia malowideł. Na koniec samodzielnie wykonamy rysunek na wzór malowidła naskalnego.

Pradzieje od kuchni

(klasy III–VIII szkół podstawowych, szkoły średnie)

Zapraszamy na kulinarną podróż w czasie – od paleolitu po epokę żelaza. Ruszymy śladem naszego odległego przodka, by podpatrzeć, jak poluje, jakich używa narzędzi i co składa się na jego ulubiony posiłek. Zobaczymy, jak się osiedla, hoduje zwierzęta i uprawia rośliny, a co za tym idzie – jak wzbogaca i urozmaica swoje menu, które z każdym tysiącleciem staje się coraz bardziej wyrafinowane. Pobudzimy wyobraźnię i kubki smakowe, wspominając o rzymskich ucztach. Wstąpimy też do starożytnego fastfoodu, zerkniemy na kartę dań i odpowiemy na pytanie, dlaczego nie ma w niej frytek. Na zakończenie uczestnicy spotkania dostaną przepis na podpłomyk, czyli pradziejowy chleb.

Bądź jak Indiana Jones – krótki kurs archeologii

(klasy III–VIII szkół podstawowych, szkoły średnie)

Indiana Jones to najsłynniejszy na świecie archeolog. Tyle że to postać fikcyjna, i choć jego zawód naprawdę może być pasjonującą przygodą, to wygląda zupełnie inaczej niż w hollywoodzkim filmie. Jak archeolog odczytuje starożytne ślady we współczesnym świecie? Skąd wie, gdzie można znaleźć pozostałości po naszych przodkach? Jak to się stało, że są one przykryte warstwą ziemi? Co najczęściej znajdują archeolodzy? W jaki sposób ustalają, co to jest, jak wyglądało, do czego służyło, kto i kiedy się tym posługiwał? Na każde z tych pytań znajdziemy odpowiedź. Ponadto wcielimy się w rolę dokumentalisty i konserwatora zabytków.

Pradzieje Mazowsza

(klasy III–VIII szkół podstawowych, szkoły średnie)

Cofniemy się w czasie, by przyjrzeć się życiu dawnych mieszkańców Mazowsza. Naszą przygodę zaczniemy w momencie, gdy na te tereny – w ślad za stadami zwierząt – przybyli pierwsi myśliwi epoki lodowcowej. Przemierzymy czas, poznając pierwszych rolników sprzed 6000 lat oraz hutników, którzy żyli tu na przełomie er. Wycieczkę zakończymy w momencie, gdy powstały zręby państwa polskiego. Obejrzymy repliki zabytków. Sprawdzimy, jak wyglądały narzędzia – te pierwsze, uniwersalne, używane przez paleolitycznych myśliwych oraz te stosowane później, coraz bardziej wyspecjalizowane. Zobaczymy misterne ozdoby germańskich kobiet, dawne monety i naczynia.

Na tropie starożytnych mieszkańców Mazowsza

(klasy III–VIII szkół podstawowych, szkoły średnie)

Przyglądając się wynikom badań archeologicznych, opowiemy o ludziach zamieszkujących zachodnie Mazowsze 2000 lat temu. Podpatrzymy ich podczas codziennej rutyny, zwrócimy uwagę na stroje i otaczający świat, a zwłaszcza na piecowisko, gdzie w glinianych piecach wytapiali żelazo, któremu zawdzięczają tak wyraźne miejsce na archeologicznej mapie Polski. Jak to robili i co wytwarzali z pozyskanego surowca? Dowiemy się podczas zajęć!

Wśród myśliwych i zbieraczy – świat po epoce lodowcowej

(klasy IV–VIII szkół podstawowych, szkoły średnie)

Około 12 000 lat temu skończyło się ostatnie zlodowacenie. Wraz z ustępowaniem lądolodu zmieniał się klimat, a łowcy reniferów odeszli za stadami na Północ. Zastąpiły ich pierwsze społeczności prowadzące zbieracko-łowiecki tryb życia, rozpoczęła się epoka zwana mezolitem. Podczas lekcji dowiemy się, jak wyglądało życie codzienne ludzi po epoce lodowcowej. Opowiemy o tym, gdzie mieszkali oraz co było podstawowym źródłem ich pożywienia. Dowiemy się, jakie były sposoby polowań, a także obejrzymy oryginalne zabytki i repliki narządzi służących do polowań i połowów. Zanurzymy się w świat magii i wierzeń, dzięki którym ówczesny człowiek tłumaczył sobie otaczający go świat.

Żelazo, prestiż i władza – sztuka wojenna Germanów

(klasy IV–VIII szkół podstawowych, szkoły średnie)

Na przełomie er potęga Imperium Rzymskiego nie miała sobie równych, a jednak barbarzyńcy skutecznie rozpalali wyobraźnię Rzymian i nierzadko wywoływali w nich paniczny strach. Podczas zajęć opowiemy, jak wyglądał barbarzyński wojownik, obejrzymy rekonstrukcję jego broni i stroju. Dowiemy się, czym walczył, czym się bronił, po jaką sięgał taktykę i… jaką nosił fryzurę.

Gladiatorzy z Zaborowa, czyli historie szklanego pucharka

(klasy IV–VIII szkół podstawowych, szkoły średnie)

W 1987 r., podczas badań wykopaliskowych w Zaborowie, natrafiono na niezwykły zabytek – pochodzący z I w. n.e. szklany puchar, na którym umieszczono wizerunki dwóch par walczących gladiatorów. To jeden z nielicznych tego typu przedmiotów znanych z Polski i Europy. Podczas zajęć opowiemy, jak trafił na tereny Mazowsza, gdzie go wykonano i do kogo należał. Będzie on również punktem wyjścia do poznania tradycji walk gladiatorskich w starożytnym Rzymie. Dowiemy się, kto zostawał gladiatorem, jak wyglądały szkoły i igrzyska gladiatorskie oraz jakie były techniki walk. Na zakończenie zajęć uczestnicy otrzymają do wydruku szablon i będą mogli wykonać replikę pucharka z Zaborowa.

W średniowiecznym kufrze

(klasy IV–VIII szkół podstawowych, szkoły średnie)

W okresie średniowiecza na dworach i w miastach Europy królowały wielobarwne tkaniny oraz żywe kolory, które dziś mogłyby przyprawić o zawrót głowy. Podczas lekcji dowiemy się, jaka moda panowała w Polsce i Europie na przełomie XIV i XV w., a zwłaszcza w okresie panowania Władysława Jagiełły. Obejrzymy rekonstrukcje strojów dworzan i uboższych warstw społecznych. Dowiemy się, z jakich surowców produkowano tkaniny, czym je barwiono i jakich używano dodatków.

Mumie i piramidy

(klasy IV–VIII szkół podstawowych, szkoły średnie)

Przeniesiemy się do starożytnego Egiptu – pod piramidy. Zastanowimy się, kiedy i dlaczego je wzniesiono. Opowiemy, jak powstały i kto pracował przy ich budowie. Odwiedzimy też Dolinę Królów i zajrzymy do grobowca jednego z faraonów. A przy okazji poznamy niektóre egipskie wierzenia i tajemnice zabiegów niezbędnych do odbycia bezpiecznej wędrówki w zaświaty. Zajęcia zakończymy egipskimi łamigłówkami.

Skąd pochodzimy? Opowieść o ewolucji człowieka

(klasy VII–VIII szkół podstawowych, szkoły średnie)

Przenieśmy się miliony lat wstecz, by rozpocząć naszą ewolucyjną przygodę w czasach, gdy żyły jedne z pierwszych istot człowiekowatych – australopiteki, czyli prapraprzodkowie dzisiejszych ludzi. Przeanalizujemy kolejne gatunki hominidów, ich ekspansję, wynalazki i działania, które doprowadziły do pojawienia się homo sapiens, czyli… nas. Odpowiemy sobie też na kilka uporczywie powracających pytań. Czy człowiek pochodzi od małpy? Kiedy pojawiły się pierwsze narzędzia? Kiedy i z czyich ust mogło paść pierwsze słowo?