Zajęcia dla uczniów szkół średnich
Kuj żelazo póki gorące
Ponad 3000 lat temu na terenie Anatolii ludzie po raz pierwszy zaczęli wytwarzać żelazo. Do naszej części Europy wynalazek ten trafia dopiero w VIII w. p.n.e., a wraz z nim pojawia się nowy zawód – kowal. W dawnych czasach jego umiejętności przekuwania i kształtowania przedmiotów w ogniu uważane były za niemal magiczne, a kowale cieszyli się dużym poważaniem w społeczeństwie. Podczas zajęć w naszej muzealnej kuźni, zobaczymy co dzieje się z rozżarzonym do czerwoności żelazem. Mistrz kowalski opowie o tajnikach swojej pracy. Dowiemy się czym się zajmował i jakich narzędzi używał kowal oraz czy naprawdę w dawnych czasach był … dentystą? Razem przekujemy kawałek żelaza w tajemniczy przedmiot!
(Nie)złota biżuteria
Biżuteria towarzyszy człowiekowi niemal od zawsze! Nie pełniła jednak funkcji tylko ozdobnej, a była wyznacznikiem statusu, przynależności do określonej grupy plemiennej i społecznej. Podczas zajęć dowiemy się, z czego wykonywano dawniej ozdoby, co to jest brąz, jakie były techniki jego obróbki i kim był brązownik. Własnoręcznie wykonamy ozdoby, wzorując się na zabytkach z epoki brązu, żelaza lub wczesnego średniowiecza.
Pradzieje od kuchni
Zapraszamy do kulinarnej podróży w czasie – od paleolitu po epokę żelaza. Ruszymy śladem naszego odległego przodka, by podpatrzeć, jak poluje, jakich używa narzędzi i co składa się na jego ulubiony posiłek. Zobaczymy jak się osiedla, hoduje zwierzęta i uprawia rośliny, a co za tym idzie – jak wzbogaca i urozmaica swoje menu, które z każdym tysiącleciem staje się coraz bardziej wyrafinowane. Pobudzimy wyobraźnię i kubki smakowe, wspominając o rzymskich ucztach. Wstąpimy też do starożytnego fastfooda, zerkniemy na kartę dań i odpowiemy na pytanie, dlaczego nie ma w niej frytek. Na zakończenie upieczemy, pradziejowy chleb czyli podpłomyk.
Bądź jak Indiana Jones – krótki kurs archeologii
Indiana Jones to najsłynniejszy na świecie archeolog. Tyle że to postać fikcyjna i choć zawód, jaki wykonuje, naprawdę może być pasjonującą przygodą, wygląda zupełnie inaczej niż w hollywoodzkim filmie. Jak archeolog odczytuje starożytne ślady we współczesnym świecie? Skąd wie, gdzie można znaleźć pozostałości po naszych przodkach? Jak to się stało, że są one przykryte warstwą ziemi? Co najczęściej znajdują archeolodzy? W jaki sposób ustalają, co to jest, jak wyglądało, do czego służyło, kto i kiedy się tym posługiwał? Na każde z tych pytań znajdziemy odpowiedź podczas zajęć. Ponadto wcielimy się w rolę dokumentalisty i konserwatora zabytków.
Skąd pochodzimy? Opowieść o ewolucji człowieka
Przenosząc się miliony lat wstecz, rozpoczniemy naszą ewolucyjną przygodę w czasach, gdy żyły jedne z pierwszych istot człowiekowatych – australopiteki, czyli prapraprzodkowie dzisiejszych ludzi. Przeanalizujemy kolejne gatunki hominidów, ich ekspansję, wynalazki i działania, które doprowadziły do pojawienia się homo sapiens, czyli… nas. Odpowiemy sobie też na kilka uporczywie powracających pytań. Czy człowiek pochodzi od małpy? Kiedy pojawiły się pierwsze narzędzia? Kiedy i z czyich ust mogło paść pierwsze słowo?
Wśród myśliwych i zbieraczy – świat po epoce lodowcowej
Około 12 000 lat temu skończyło się ostatnie zlodowacenie. Wraz z ustępowaniem lądolodu zmieniał się klimat, a łowcy reniferów odeszli za stadami na Północ. Zastąpiły ich pierwsze społeczności prowadzące zbieracko-łowiecki tryb życia, rozpoczęła się epoka zwana mezolitem. Podczas lekcji dowiemy się, jak wyglądało życie codzienne ludzi po epoce lodowcowej. Opowiemy o tym, gdzie mieszkali oraz co było podstawowym źródłem ich pożywienia. Dowiemy się, jakie były sposoby polowań, a także obejrzymy oryginalne zabytki i repliki narządzi służących do polowań i połowów. Zanurzymy się w świat magii i wierzeń, dzięki którym ówczesny człowiek tłumaczył sobie otaczający go świat.
Jaskiniowi artyści
Tajemnicze malowidła i ryty, które pozostawili po sobie ludzie eksplorujący jaskinie południowo-zachodniej Europy kilkadziesiąt tysięcy lat temu, fascynują każdego, kto się z nimi zetknie. Wizerunki zwierząt i sceny polowań intrygują oraz zachęcają do próby zrozumienia społeczności, w których żyli ich autorzy. Podczas zajęć, idąc tropem sztuki sprzed kilkudziesięciu tysięcy lat, przyjrzymy się rozmaitym aspektom życia ówczesnych ludzi. Uświadomimy sobie, jak bardzo mieszkaniec paleolitycznej Europy uzależniony był od otaczającego go świata oraz jak uważnie musiał mu się przyglądać, by się przystosować i przetrwać. Przy okazji poznamy techniki malarskie i opowiemy o farbach, których używano do tworzenia malowideł. Na koniec samodzielnie wykonamy rysunek na wzór malowidła naskalnego.
Pradzieje Mazowsza
Cofniemy się w czasie, by przyjrzeć się życiu dawnych mieszkańców Mazowsza. Naszą przygodę zaczniemy w momencie, gdy na te tereny – w ślad za stadami zwierząt – przybyli pierwsi myśliwi epoki lodowcowej. Przemierzymy czas, poznając pierwszych rolników sprzed 6000 lat oraz hutników, którzy żyli tu na przełomie er. Wycieczkę zakończymy w momencie, gdy powstały zręby państwa polskiego. Obejrzymy i weźmiemy do rąk oryginalne zabytki oraz ich repliki. Sprawdzimy, jak wyglądały narzędzia – te pierwsze, uniwersalne, używane przez paleolitycznych myśliwych oraz te stosowane później, coraz bardziej wyspecjalizowane. Zobaczymy misterne ozdoby germańskich kobiet, dawne monety i naczynia.
Żelazo, prestiż i władza – sztuka wojenna Germanów
Na przełomie er potęga Imperium Rzymskiego nie miała sobie równych, a jednak barbarzyńcy skutecznie rozpalali wyobraźnię Rzymian i nierzadko wywoływali w nich paniczny strach. Podczas zajęć opowiemy jak wyglądał barbarzyński wojownik, obejrzymy rekonstrukcję jego broni i stroju. Dowiemy się czym walczył, czym się bronił, po jaką sięgał taktykę i… jaką nosił fryzurę.
Gladiatorzy z Zaborowa, czyli historie szklanego pucharka
W 1987 r., podczas badań wykopaliskowych w Zaborowie, natrafiono na niezwykły zabytek – pochodzący z I w. n.e. szklany puchar, na którym umieszczono wizerunki dwóch par walczących gladiatorów. To jeden z nielicznych tego typu przedmiotów znanych z Polski i Europy. Podczas zajęć opowiemy, jak trafił na tereny Mazowsza, gdzie go wykonano i do kogo należał. Będzie on również punktem wyjścia do poznania tradycji walk gladiatorskich w starożytnym Rzymie. Dowiemy się, kto zostawał gladiatorem, jak wyglądały szkoły i igrzyska gladiatorskie oraz jakie były techniki walk. Na zakończenie zajęć uczestnicy otrzymają szablon i będą mogli wykonać replikę pucharka z Zaborowa.
Słowiańskie Mazowsze
Choć w XII w. Gall Anonim pisał: „Lecz dajmy pokój rozpamiętywaniu dziejów ludzi, których wspomnienie zaginęło w niepamięci wieków i których skaziły błędy bałwochwalstwa”, my jednak postaramy się sprawdzić, co o Słowianach zamieszkujących Mazowsze mówią nam materialne pozostałości ich kultury, czyli źródła archeologiczne. Skąd i kiedy przybyli na Mazowsze? Gdzie mieszkali, jak wyglądały ich wsie, grody i chaty? Poznamy wierzenia i rytuały pogrzebowe naszych przedchrześcijańskich przodków. Opowiemy o rolach kobiet, mężczyzn i dzieci we wczesnym średniowieczu. Przymierzymy rekonstrukcje słowiańskich strojów, obejrzymy ozdoby, broń, narzędzia i sprawdzimy, jak bardzo przypominają one te z dzisiejszych czasów.
W średniowiecznym kufrze
W okresie średniowiecza na dworach i w miastach Europy królowały wielobarwne tkaniny oraz żywe kolory, które dziś mogłyby przyprawić o zawrót głowy. Podczas lekcji dowiemy się, jaka moda panowała w Polsce i Europie na przełomie XIV i XV w., a zwłaszcza w okresie panowania Władysława Jagiełły. Obejrzymy rekonstrukcje strojów dworzan i uboższych warstw społecznych. Dowiemy się, z jakich surowców produkowano tkaniny, czym je barwiono i jakich używano dodatków.
Mumie i piramidy
Przeniesiemy się do starożytnego Egiptu – pod piramidy. Zastanowimy się, kiedy i dlaczego je wzniesiono. Opowiemy, jak powstały i kto pracował przy ich budowie. Odwiedzimy też Dolinę Królów i zajrzymy do grobowca jednego z faraonów. A przy okazji poznamy tajemnice egipskich wierzeń i niezbędnych zabiegów, które przygotowywały do bezpiecznej wędrówki w zaświaty. Zajęcia zakończymy egipskimi łamigłówkami.