#: locale=pl ## Tour ### Description ### Title tour.name = Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego w Pruszkowie ## Skin ### Tooltip IconButton_26CA87AC_336C_0676_41C7_5E5B299DA643.toolTip = Fullscreen IconButton_26CA87AC_336C_0676_41C7_5E5B299DA643_mobile.toolTip = Fullscreen ## Media ### Title panorama_3AD21E79_3354_06DE_4182_F6D7DE5D1CBA.label = 3 panorama_3B0156FB_3716_10FA_41C0_3E321F199A27.label = 2 panorama_5894F56D_4CEB_D6AC_41C5_B342041CAE7B.label = 4 panorama_5D91BC66_4C2E_56DC_41B9_6107149690A8.label = 1 panorama_7B8EB4BE_7060_7F31_41DB_1341BBB2AB48.label = 7 panorama_7BA3A5E6_7060_D951_41D4_5B7EA56297AA.label = 5 panorama_7CC1532F_7060_592E_419C_245AB75B1CC3.label = 6 photo_11E7ABA7_33BC_0E72_41AC_0A8469B90504.label = _MG_7589 photo_131E155C_33BC_1AD6_41C1_68573399741F.label = 3b photo_2C3099BF_33D4_0A52_41C8_4FFE58315420.label = _MG_7584 photo_2FFC9F28_33B4_067F_41C1_59EBD3B22200.label = 2 photo_62D3D635_6D08_4D0D_41B9_B7254B8CB72D.label = 0 photo_63841324_6D08_4B0C_41AF_0F1F6F777CF6.label = 5 Fot. Piotr Tomaszewski (2) photo_7C0A8887_6D19_C50D_41B3_0532602B62D5.label = 18 fot. Paweł Tkaczyk (2) photo_7C9CF99E_6D18_473F_41D0_60560625046F.label = 10 fot. Paweł Tkaczyk (8) photo_7D4C0918_6D08_4703_41CC_A4C9B24AAB76.label = 7 fot. Paweł Tkaczyk (16) photo_7D72AB9D_6D08_5B3D_41D6_1C417F7045C6.label = 9 fot. Paweł Tkaczyk (14) photo_8BE466E0_9AF6_7E53_41E2_CC47BDFC3F78.label = bursztyny photo_8C8F7CD2_9ADF_D277_41D2_5CD2AAB79820.label = DSC_9849-Edit photo_8EC0889A_9AB2_D2F7_41DD_F120B9EEB90E.label = rolnictwo photo_8F4F5279_9AD2_5635_417E_28107E9EEFEE.label = kowalstwo photo_8F6D5C01_9ADE_31D4_41A6_96DE5587094D.label = DSC_9851-Edit photo_9546329C_9AD2_F6EC_41D7_0D1CBC39A71D.label = tłuste photo_A3E6724C_B3AD_4C31_41C1_FC7E62E4126D.label = mapka (3) video_5BADEED9_4C6E_53F4_41CD_48B2C1E7737F.label = Studnia2 video_6601D739_6B9A_526C_41C6_2AEF7661E798.label = Skrócony film z szamanem video_79B087E5_6D0B_CB0D_41A0_ECBFA7D7C6D0.label = ENskrocone video_7C64B1E8_7292_7491_41A6_18DA24CB4A32.label = film2014skrocony ## Popup ### Body htmlText_11B5E8BB_33B4_0A51_4190_BB46AFB5F84A.html =

Funkcjonowanie ośrodka metalurgii żelaza przyczyniło się do rozwoju ekonomicznego regionu. Powstanie rynków zbytu surowca zaowocowało napływem na te tereny przedmiotów obcego pochodzenia, w tym dóbr luksusowych. Są wśród nich m.in. importowane z terenów Imperium Rzymskiego: szklane paciorki, elementy stroju, naczynia z gliny, metalu lub szkła czy też monety (zazwyczaj denary).

htmlText_12093023_33B4_1A71_41C6_E989E3E9522F.html =

htmlText_1241C1F6_33B4_1DD3_41C3_E63FF2D78731.html =

htmlText_1273A27B_33B4_1ED1_41B5_5711934BDD09.html =

htmlText_1285586F_33D4_0AF1_41AE_714D5FDA1D47.html =

Ubiór starożytnych uzupełniały przedmioty o znaczeniu funkcjonalnym, np.: służące do spinania szat zapinki bądź szpile, sprzączki do pasa itd. Dopełnieniem stroju były najrozmaitsze ozdoby, m.in.: bransolety, zawieszki, paciorki, aplikacje bądź okucia. Przedmioty te były niekiedy bardzo bogato ornamentowane lub wykonane z metali szlachetnych (srebra i złota).

htmlText_12A1F813_33F4_0A51_41C9_A2FCA4A6F18B.html =

Tkaniny przygotowywano z lnianej lub wełnianej przędzy, którą sporządzano za pomocą wrzecion obciążonych przęślikami. Większe tekstylia tkano na krosnach, wyroby mniejszych rozmiarów (jak kraiki) przygotowywano za pomocą tabliczek lub bardek. Z tkanin szyto m.in. ubrania. Odzież męska składała się głównie ze spodni i z koszuli, które uzupełniał płaszcz. Podstawą stroju kobiecego były peplos lub długa spódnica i bluza. Kobiety także nosiły płaszcze.

htmlText_130906E4_3354_07F6_41B0_60924BAE8033.html =

Podstawowym wyposażeniem starożytnej kuźni było palenisko kowalskie oraz zestaw specjalistycznych narzędzi: kowadło, kleszcze, młotki, punce i przecinaki. Za pomocą tego stosunkowo skromnego kompletu kowal mógł sporządzić większość użytkowanych ówcześnie przedmiotów żelaznych. Komplet młotków i kowadło odkryto w jednej z mazowieckich osad hutniczych. Kontekst znaleziska sugeruje, że narzędzia były tak cenne dla właściciela, iż ukrył je w palenisku.

htmlText_13DE676D_3354_06F1_41BE_1EE3A4D0DBEE.html =

Zmierzch kultury przeworskiej, której przedstawiciele byli twórcami Mazowieckiego Centrum Metalurgicznego, nastąpił w początkach V w. n.e. Wydaje się, że w tym czasie jakaś część lokalnej społeczności mogła opuścić swe dotychczasowe siedziby. Rzymskie źródła pisane wzmiankują bowiem udział Wandalów w wydarzeniach okresu wędrówek ludów. Jego zwieńczeniem było powstanie w latach 30. V w. n.e. państwa wandalskiego w północnej Afryce. Co się działo w tym czasie na zachodnim Mazowszu? Nie wiemy. Źródła archeologiczne na razie milczą na ten temat. W początkach VI w. n.e. pojawiła się tu społeczność o innych cechach kulturowych, która wiązana jest z ludnością słowiańską.

htmlText_15D4730D_33D4_1E31_41B6_08EE07998A91.html =

Na terenie zachodniego Mazowsza odkryto pozostałości kilku pracowni bursztyniarskich. Znalezione w nich liczne fragmenty nieudanych wyrobów czy odpadki poprodukcyjne świadczą o tym, że wykonywano tam przede wszystkim ozdoby (paciorki, wisiorki). Znaleziska z miejscowych osad wskazują ponadto, że wyroby te przygotowywane były na rynek lokalny i używane przez ich mieszkańców.

htmlText_1746281F_3354_0A51_41C9_986928769C6D.html =

Kowalstwo było rzemiosłem mającym szczególne znaczenie dla starożytnych. Umiejętność wykonywania przedmiotów z żelaza wymagała wiedzy specjalistycznej, dlatego zawód ten cieszył się zapewne właściwą estymą wśród lokalnej społeczności. Wysokie kwalifikacje rzemieślników potwierdzone są przez ich wyroby – część z nich to prawdziwe arcydzieła sztuki kowalskiej.

htmlText_1B4055DD_33DC_05D1_41A5_066F96E21B85.html =

Naczynia gliniane stosowane były niemal we wszystkich dziedzinach życia codziennego. Ich fragmenty są najpowszechniejszą kategorią zabytków odkrywanych na stanowiskach archeologicznych ze schyłku starożytności. Naczynia gliniane z zachodniego Mazowsza ulepione zostały z tzw. wolnej ręki albo przy pomocy koła garncarskiego. Te ostatnie wypalano w specjalnie do tego przygotowanych piecach kopułkowych.

htmlText_1BBBEEB2_33B4_0652_419A_9A1994470591.html =

Duże osady Mazowieckiego Centrum Metalurgicznego składały się z dwóch – mniej lub bardziej oddzielonych od siebie – stref: mieszkalnej i przemysłowej. Pierwsza obejmowała teren, na którym mieściły się budynki mieszkalne i gospodarcze. Drugą stanowiły obiekty o charakterze produkcyjnym – w tym liczne piece, w których wytapiano żelazo.

htmlText_28CB8818_33B4_0A5F_41B0_3522647A073D.html =

htmlText_2A6ABBFB_33AC_0DD1_4178_AC1C8C647CB2.html =

Obszary środkowej i południowej Polski w okresie między II w. p.n.e. a początkami V w. n.e. zamieszkiwała ludność będąca twórcami tzw. kultury przeworskiej. Cechą charakterystyczną jej działalności była masowa produkcja żelaza skupiona w kilku ośrodkach hutniczych. Najstarszy z nich – Mazowieckie Centrum Metalurgiczne – znajdował się na terenach dzisiejszego zachodniego Mazowsza (dorzecze środkowej Utraty).

htmlText_2B09AFF4_336C_05D6_4181_6DF3A4E1A707.html =

Stefan Woyda (1938–2006)

Archeolog, odkrywca i badacz Mazowieckiego Centrum Metalurgicznego. W latach 1964–1975 zajmował stanowisko Konserwatora Zabytków Archeologicznych w woj. warszawskim. Był założycielem i wieloletnim dyrektorem Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego w Pruszkowie.

htmlText_2C5752FA_33BC_7FD3_41A9_30E708516A84.html =

Pochówki koni odkrywane w osadach hutniczych wskazują na to, że zwierzęta te zajmowały szczególne miejsce w sferze sacrum, i są przejawami nieznanych nam bliżej rytuałów. Bazując na danych etnograficznych i historycznych, można przypuszczać, że w starożytności działalność metalurgiczna obudowana była systemem wierzeń oraz związanych z nim obrzędami i symboliką.

htmlText_2C696819_33BC_0A5E_41C8_12531BBA64DD.html =

Żelazo było dla starożytnych mieszkańców zachodniego Mazowsza podstawowym surowcem do wyrobu przedmiotów użytkowych, elementów stroju, ozdób, a przede wszystkim – broni.

[W gablocie: wyroby żelazne ludności kultury przeworskiej z Mazowsza (II w. p.n.e. – V w. n.e.)]

htmlText_2CBC5251_33B4_3E2E_418A_341157AFF915.html =

Osady zamieszkiwane przez starożytnych mieszkańców zachodniego Mazowsza dzielimy na dwa podstawowe typy. Pierwszy to rozległe, często użytkowane przez kilkaset lat obiekty o charakterze mieszkalno-przemysłowym. Drugi to niewielkie stanowiska będące śladem pobytu krótkotrwałego.

htmlText_2CC4CE57_33D4_06D1_4181_53AC21FB92B8.html =

Uprawa roli, hodowla zwierząt, łowiectwo, zbieractwo i rybołówstwo stanowiły źródła pożywienia. Orka prowadzona była za pomocą ciągniętego przez zwierzęta radła. Plony rolne przetwarzano, m.in. mieląc w żarnach ziarna zbóż na mąkę lub gniotąc je w stępach na kasze. Zwierzęta hodowano w celu pozyskania z nich mięsa, skór i mleka. To ostatnie przetwarzano w specjalnie przygotowanych do tego naczyniach na sery.

htmlText_2D635239_33B4_FE5E_41C8_27493AD559A9.html =

Najcenniejszym zabytkiem w kolekcji pruszkowskiego muzeum jest szklany pucharek odkryty w Zaborowie (pow. warszawski zachodni), w grobie z I–II w. n.e. Naczynie zostało wykonane prawdopodobnie w Egipcie. Na jego powierzchni namalowane są dwie pary walczących ze sobą gladiatorów, wśród których można zauważyć hoplomachusa (z włócznią) czy retariusa (z siecią). Puchar z Zaborowa jest jednym z trzech – czterech naczyń tego typu znalezionych dotychczas na terenie barbarzyńskiej Europy.

htmlText_2D8848A8_33D4_0A7E_4191_BD427A071A40.html =

Poroże i kości były cennym materiałem używanym do wyrobu narzędzi, ozdób i przedmiotów codziennego użytku (grzebienie, szpile, igły, kości do gry). Powszechność użycia surowce te zawdzięczały ich łatwemu dostępowi, który nie wymagał stosowania specjalistycznych zabiegów. Ich obróbką na większą skalę zajmowali się rogownicy.

htmlText_2F883B22_3354_0E73_41BC_56F9B237226D.html =

U schyłku starożytności Europa dzieliła się na dwa – odmienne gospodarczo i kulturowo – światy. Zachód i Południe znajdowały się w granicach Imperium Rzymskiego. Europa Środkowa, Wschodnia i Północna była domeną plemion barbarzyńskich. Obszar między Renem, Dunajem a Wisłą określany był przez starożytnych Rzymian Germanią. Krainę tę zamieszkiwało wiele ludów. Autorzy antyczni na obszarze dzisiejszej środkowej Polski lokują siedziby plemion Wandalów.

htmlText_52B72BA2_5C8C_2765_41CB_BB374FD29CAD.html =

Wzorcowy zestaw przedmiotów z żelaza używanych przez mężczyzn (wojowników) z zachodniego Mazowsza to: zapinka, broń, grot i tok włóczni, okucia tarczy (umbo i imacz), miecz, okucia pochwy miecza (trzewik, zawieszka), sprzączki i okucia od pasa oraz pas mieczowy.

htmlText_52BB0244_5C8C_212D_41CD_55615B0175D1.html =

Modelowy zestaw ozdób i przedmiotów z żelaza używanych przez kobiety z zachodniego Mazowsza składał się z: dwóch zapinek, wisiorka, bransolet, sprzączki i różnych okuć pasa oraz przytroczonego do niego klucza do szkatułki.

htmlText_533D484A_5CD3_7576_41D1_A7B00DDE7927.html =

Fragmenty szybów pieców dymarskich odkryte podczas badań archeologicznych w Biskupicach i Brwinowie.

htmlText_53D8B16F_5CD1_770F_41C2_6BD5D99769EA.html =

W takich kasetkach kobiety w pierwszych wiekach naszej ery skrywały swe kosztowności.